Suïcide, een gevoelig gespreksonderwerp

10 september is het World Suicide Prevention Day en worden wereldwijd de mensen herdacht die zijn overleden door zelfdoding, mensen die een poging hebben overleefd, familie, vrienden en alle anderen die door zelfdoding geraakt zijn.

Elke dag sterven in Nederland 5 mensen ten gevolge van een suïcide. Elke suïcide raakt gemiddeld 135 mensen. De kans is aanwezig dat u als werkgever of één van uw medewerkers hiermee in aanraking komt. Ondanks dat het voor velen dus best dichtbij is, is het een onderwerp waar niet gemakkelijk over gesproken wordt. Gevoelens van ongemak, kwetsbaarheid en soms onwetendheid spelen hierbij een rol. Maar juist op de werkvloer, waar veel mensen grotendeels hun tijd besteden, is het een belangrijke plek om het onderwerp bespreekbaar te maken.

Eerst wat feiten en cijfers op een rij

In 2021 overleden in Nederland ruim 1850 mensen door zelfdoding. Het aantal suïcides onder Nederlandse mannen is al jaren ongeveer twee keer zo hoog als bij vrouwen. En dan voornamelijk onder mannen tussen de 40 en 70 jaar oud. Onder jongeren tussen de 10 en 20 jaar oud is zelfdoding zelfs de grootste doodsoorzaak. De oorzaken zijn heel divers: depressie, pesten, persoonlijk verlies, echtscheiding, verlies van baan of eenzaamheid.

Bespreekbaar maken op de werkvloer

Als werkgever kunt u veel doen om gedachten aan suïcide bespreekbaar te maken. Hiertoe is niet een methode geëigend, maar er zijn beproefde wijzen van aanpak die bijdragen aan het voorkomen van suïcide.

Het begint bij het herkennen van signalen over gedachten aan suïcide. Veranderingen in gedrag, interesses, persoonlijke verzorging, alcohol en/of drugsgebruik. Veranderingen die u als collega of leidinggevende een ‘niet pluis gevoel’ geven. Wanneer er opvallende signalen zijn is het niet altijd meteen helder dat er sprake is van zelfmoordgedachten. Het gesprek aangaan, ook al zijn deze gedachten er niet, is wel noodzakelijk omdat u dan te weten kunt komen of er psychische klachten zijn of ontwikkelen. Blijf dit ook regelmatig checken.

Daarbij is het bieden van een veilige en gezonde werkplek essentieel. Een werkplek waar medewerkers en werkgevers zich gewaardeerd en veilig voelen, waar stress erkend is, en waar medewerkers het gevoel hebben in zekere mate controle te hebben over het werk dat ze doen. Een veilige en gezonde werkplek is ook aandacht voor het voorkomen van pesten, stressreductie en het ondersteunen van een goede balans tussen werk en privé.

Aandacht voor mentaal welzijn speelt ook een belangrijke rol bij preventie. Zorg ervoor dat uw medewerker weet waar hij terecht kan als hij in geestelijke nood verkeert. Het bespreekbaar maken van (mentale) gezondheidsproblemen en suïcidale gedachten is noodzakelijk. Luisteren en er voor iemand zijn is cruciaal. Praten over emoties en (negatieve) ervaringen helpt. Dus vraag er actief naar en stel de medewerker gerust dat u hier ook over wilt praten. Ontkracht het idee dat over emoties praten een signaal van zwakte is en doorbreek het taboe. Neem geen genoegen met stoere antwoorden en kies het juiste moment om het gesprek aan te gaan: niet in een groep met mogelijke groepsdruk, maar in een ontspannen omgeving waarin je laat zien echt aandacht te hebben voor iemand.

Om de signalen van klachten en gedrag te herkennen, kunt u verschillende trainingen en cursussen volgen, zoals de training ‘herkennen en signaleren van psychische klachten’ van PSION. Maar ben er als leidinggevende, manager of teamleider ook van bewust dat u wellicht niet alle problemen voor de medewerker kunt wegnemen. Vraag daarom ook of de medewerker professionele ondersteuning nodig heeft en faciliteer waar mogelijk.

Impact

Zelfdoding heeft niet alleen grote gevolgen voor de persoon zelf, maar ook een grote impact op zijn of haar omgeving. Het hoeft dan ook niet een medewerker zelf te zijn die er niet meer is, maar het kan ook gaan om familie of vrienden van een medewerker. Ga ook bij deze medewerkers het gesprek aan, luister naar hun behoeftes en ondersteun hen ook in deze moeilijke tijd.

Heeft u zelf hulp nodig?

Bent u persoonlijk geraakt door dit artikel? Blijf niet alleen rondlopen met uw gevoelens en praat erover met iemand die u vertrouwt.

Heeft u zelf gedachten aan zelfmoord. Neem dan contact op met 113 Zelfmoordpreventie via 0800-0113.